Ο Άγιος Φανούριος ο Θαυματουργός έζησε την εποχή της Τουρκοκρατίας, όταν οι ορδές των βαρβάρων της Ασίας, οι
Τούρκοι, είχαν κατακλύσει το χώρο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και μεθυσμένοι από τις νίκες τους έσφαζαν και σκότωναν τους
Χριστιανούς, αφού κατά τη Μωαμεθανική θρησκεία τους
θεωρούνταν άπιστοι.
Τότε που «όλα τά’σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά» και οι βάρβαροι κατακτητές προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να
αλλαξοπιστήσουν τον ορθόδοξο Ελληνισμό και καμιά δύναμη δεν μπορούσε να συγκρατήσει αυτό το βίαιο εξισλαμισμό μικρών και μεγάλων, με το παιδομάζωμα και τη δημιουργία των σκληρών
ορδών των Γενιτσάρων.

Η εποχή ήταν κρίσιμη για την Εκκλησία, που προσπαθούσε να προστατεύσει, όσο μπορούσε, το ποίμνιο της. Και τότε ακριβώς ο
Πολυέλεος Θεός της αγάπης φανέρωσε τον λαμπρό Άγιο Φανούριο, ένα γενναίο πολεμιστή της Πίστεως, για να συμπαρασταθεί στους πιστούς, που βρίσκονταν σε μεγάλη δοκιμασία. Οι πληροφορίες που υπάρχουν και διασώθησαν μέχρι σήμερα, αναφέρουν ότι η ανεύρεση της ιεράς εικόνος έγινε «από τυχαίο γεγονός». Στον κόσμο του Θεού όμως δεν υπάρχουν τύχη
και τυχαία γεγονότα. Ήταν μια παραχώρηση, μια ευεργεσία του Θεού προς το χειμαζόμενο Γένος μας.

Έτσι μας φανέρωσε την ύπαρξη και την παρουσία του Αγίου Φανουρίου, γύρω στο έτος 1500 μ.Χ. Επίσης οι γραπτές πηγές
σημειώνουν ότι η εικόνα του Αγίου Φανουρίου βρέθηκε στη νήσο Ρόδο, ενώ μια άλλη παράδοση αναφέρει ως τόπο εύρεσης την
Κύπρο.

Τα στοιχεία όμως που υπάρχουν και δεν μπορούν να αμφισβητηθούν στηρίζουν αυτό, που αναφέρεται και στα «συναξάρια», ότι η εικόνα βρέθηκε στη Ρόδο το έτος 1500μ.Χ.
Δεν γνωρίζουμε την καταγωγή του Αγίου, ούτε τον τόπο που γεννήθηκε, ούτε τους γονείς, ούτε τη μόρφωσή του. Από την εικόνα
του όμως, που βρέθηκε σε πολύ καλή κατάσταση και από τις δώδεκα σχετικές παραστάσεις, που υπάρχουν σαν κορνίζα
ολόγυρα στην εικόνα, μπορούμε να συμπεράνουμε και να βρούμε κάποια συμπληρωματικά στοιχεία.

Η ανεύρεση της εικόνας
Το μικρό χρονικό της ανεύρεσης της εικόνας αναφέρει, ότι τον καιρό που οι Αγαρηνοί κατέλαβαν τη νήσο Ρόδο θέλησαν να
οχυρώσουν και πάλι το όμορφο νησί και να ξαναφτιάξουν τα τείχη της πόλης, τα οποία είχαν καταστραφεί σε πολλά σημεία από τις αλλεπάλληλες πολεμικές συγκρούσεις.

Προς το νότιο μέρος του φρουρίου της πόλης που ήταν και το κατεστραμμένο υπήρχαν πολλά μισογκρεμισμένα σπίτια και προς
τα εκεί στράφηκαν οι κατακτητές να πάρουν πέτρες για τις ανάγκες του φρουρίου. Πήραν λοιπόν μαζί τους και πολλούς Χριστιανούς, σαν εργάτες και άρχισαν να σκάβουν τα ερείπια. Εκεί μέσα ανακάλυψαν καταπλακωμένη μια ωραιότατη Εκκλησία και πλήθος εικόνων, που ήταν όμως σε άσχημη κατάσταση και δεν μπορούσε κανείς να διακρίνει λεπτομέρειες, παραστάσεις ή γράμματα.
Ξαφνικά όμως, καθώς σκάλιζαν οι εργάτες μέσα στο ναό, βρήκαν μια θαυμάσια, ολοκάθαρη και άφθαρτη εικόνα, που έμοιαζε σαν να είχε αγιογραφηθεί την ίδια ημέρα. Και αυτό είναι μια πρόσθετη απόδειξη ότι η ανεύρεση δεν ήταν τυχαία, αλλά δωρεά του Θεού.

Η χαρά των χριστιανών εργατών ήταν μεγάλη και σε λίγο μαθεύτηκε σε όλη την πόλη η ανεύρεση της εικόνας και του ναού. Αμέσως ο Μητροπολίτης του Νησιού, που λεγόταν Νείλος και ήταν πολύ μορφωμένος και πολύ πιστός, έτρεξε στην γκρεμισμένη Εκκλησία και πήρε την εικόνα, όπου έγραφε καθαρά «Άγιος Φανούριος».
Ήταν Αγία Φανέρωση. Η εικόνα έδειχνε τον Άγιο Φανούριο ντυμένο στρατιωτικά, νέο στην ηλικία, στο χέρι του κρατούσε ένα Σταυρό και πάνω από τον σταυρό υπήρχε μια λαμπάδα αναμμένη.
Ολόγυρα στην εικόνα, κατά την πανάρχαια συνήθεια των αγιογράφων, που ζωγράφιζαν την πίστη τους και δίδασκαν με
εικόνες τους αγράμματους, υπήρχαν δώδεκα παραστάσεις από τα μαρτύρια του Αγίου. Σκηνές από σκληρά και μεγάλα μαρτύρια που αποκαλύπτουν ότι πρόκειται για μεγάλο και γενναίο αθλητή της πίστεως.

Θαύματα του Αγίου Φανουρίου
Πολλά είναι τα θαύματα του Αγίου Φανουρίου, που έγιναν από τότε και μέχρι σήμερα. Όσοι επικαλούνται τη βοήθεια και την
πρεσβεία του Αγίου, πάντα βρίσκουν προστασία και ο Άγιος φανερώνει το ζητούμενο, εφ’ όσον αυτό είναι δίκαιο και κατά Θεό
και όχι μάταια και εγωιστικά αιτήματα. Κάποια από τα θαύματα του Αγίου, που σήμερα συνεχίζει να θαυματουργεί σε όσους τον
επικαλούνται ταπεινά και με πίστη ανυπόκριτη, για να φανεί ότι ο Θεός φανέρωσε τον Άγιο Φανούριο βοηθό και προστάτη του
βασανισμένου Γένους των Ελλήνων Ορθοδόξων από τότε μέχρι σήμερα παρατίθενται παρακάτω:
Εκείνη την εποχή η μεγαλόνησος Κρήτη βρισκόταν κάτω από την κυριαρχία των Βενετσιάνων παπικών και δεν επέτρεπαν να
υπάρχει Ορθόδοξος Αρχιεπίσκοπος, αλλά μόνο Λατίνος. Και ακόμα όταν πέθαινε κάποιος Μητροπολίτης, δεν επέτρεπαν να εκλεγεί άλλος Αρχιερέας, ώστε οι Ορθόδοξοι να παρασυρθούν με τον καιρό στον Παπισμό και να αλλαξοπιστήσουν. Τα συστήματά τους ήταν πάντοτε πονηρά για να παρασύρουν τους Ορθοδόξους στην αίρεση του Παπισμού. Έτσι όσοι ήθελαν να γίνουν ιερείς, έπρεπε να μεταβούν στα Κύθηρα, για να χειροτονηθούν από Ορθόδοξο Αρχιερέα, αφού δεν υπήρχε στην Κρήτη.

Κάποτε λοιπόν, ξεκίνησαν από την Κρήτη τρεις Διάκονοι και πήγανστον Μητροπολίτη των Κυθήρων για να τους χειροτονήσει ιερείς. ΌΑρχιερέας τους δέχθηκε με χαρά και αφού τους έδωσε τη μεγάλη Χάρη της ιεροσύνης, το μέγα αυτό προνόμιο της Χάριτος, τους έστειλε με τις ευχές του να υπηρετήσουν το δυναστευόμενο τότε
Κρητικό λαό. Όταν όμως επέστρεφαν οι τρεις ιερείς στην Κρήτη, τους αιχμαλώτισαν οι Αγαρηνοί στο πέλαγος και τους μετέφεραν
στη Ρόδο, όπου και τους πούλησαν σκλάβους σε άλλους Αγαρηνούς. Οι τρεις ιερείς θρηνούσαν για το κακό που τους βρήκε
και ζούσαν τη σκληρή ζωή του σκλάβου κοντά στους αλλοθρήσκους αφέντες τους.
Κάποια μέρα όμως άκουσαν από τους Ροδίτες για τη θαυματουργή εικόνα του Αγίου Φανουρίου, που βρέθηκε στη Ρόδο και άρχισαν με την πίστη τους και με αληθινά δάκρυα να παρακαλούν τον νεοφανέντα Άγιο να τους ελευθερώσει από τα δεσμά της
αιχμαλωσίας και της απάνθρωπης δουλείας. Ζήτησαν μάλιστα και οι τρεις, αλλά ο καθένας ξεχωριστά και χωρίς να γνωρίζει ο ένας την ενέργεια του άλλου την άδεια από τους αφέντες τους να μεταβούν στον Ιερό Ναό να προσκυνήσουν την εικόνα του Αγίου.
Και κατά παραχώρηση του Πανάγαθου Θεού πήραν και οι τρεις την άδεια να πάνε να προσκυνήσουν.
Όταν έφθασαν στον Ιερό Ναό, ξεχωριστά ο καθένας πάντοτε, παρακάλεσαν με δάκρυα τον Άγιο Φανούριο να τους ελευθερώσει
από τα χέρια των Αγαρηνών, για να μπορέσουν να υπηρετήσουν τον Κύριο στο Άγιο Θυσιαστήριο ως ιερείς.
Η Εμφάνιση στους Αγαρηνούς
Πράγματι ο Άγιος με την θαυματουργή δύναμη, που έχει από τον Θεό, ευσπλαχνίστηκε τους ιερείς και την ίδια νύχτα παρουσιάστηκε στο όνειρο των τριών Αγαρηνών, που είχαν σαν δούλους τους ιερείς και τους διέταξε να ελευθερώσουν αυτούς. Οι Αγαρηνοί αφέντες όμως, αντί να υπακούσουν στο θέλημα του Αγίου, έκαναν τα αντίθετα. Τους αλυσόδεσαν και τους υπέβαλαν σε βασανιστήρια,γιατί νόμισαν ότι πρόκειται για μαγείες.

Την επόμενη νύχτα ο Μεγαλομάρτυρας Φανούριος εμφανίστηκε στους τρεις ιερείς και τους έλυσε από τα δεσμά και τους είπε ότι την άλλη μέρα θα τους ελευθέρωνε και από τους Αγαρηνούς αφέντες τους. Επίσης την ίδια νύχτα φανερώθηκε στους τρεις Αγαρηνούς και αφού τους έλεγξε αυστηρά για την ανυπακοή τους είπε: «Εάν δεν ελευθερώσετε αύριο το πρωί τους τρεις ιερείς που έχετε ως δούλους σας, θα δείτε τη δύναμη του Κυρίου». Το πρωί μόλις ξύπνησαν οι Αγαρηνοί και οι οικογένειές τους έχασαν το φως τους και μια γενική παράλυση με φρικτούς πόνους σκέπασε το κορμί τους. Τότε κάλεσαν τους συγγενείς τους και έκαναν συμβούλιο, πώς θα αντιμετωπίσουν την φοβερή αυτή τραγωδία.
Αποφάσισαν να καλέσουν τους τρεις ιερείς μήπως μπορέσουν να τους βοηθήσουν. Αμέσως έστειλαν και τους έφεραν και ζήτησαν την βοήθειά τους. Εκείνοι αποκρίθηκαν: «Εμείς δεν μπορούμε να σας βοηθήσουμε. Θα παρακαλέσουμε το Θεό και εκείνος θα κάνει αυτό που είναι σωστό».
Την άλλη νύχτα ο Άγιος Φανούριος εμφανίστηκε πάλι στον ύπνο των Αγαρηνών και τους είπε: «Εάν δεν ελευθερώσετε τους τρεις ιερείς, που σας είπα και αν δεν στείλετε γραπτώς στο Ναό μου την απελευθέρωσή τους, δε θα ξαναβρείτε την υγεία σας».
Τρομοκρατημένοι οι τρεις αφέντες έστειλαν ο καθένας από ένα γράμμα στον Ιερό Ναό του Αγίου Φανουρίου, όπου δήλωναν ότι χαρίζουν την ελευθερία στους τρεις δούλους – ιερείς. Οι απεσταλμένοι τοποθέτησαν τις τρεις επιστολές στην εικόνα του Αγίου. Και το θαύμα έγινε. Πριν ακόμη επιστρέψουν οι απεσταλμένοι στους κυρίους τους, οι τρεις Αγαρηνοί και οι οικογένειές τους έγιναν τελείως καλά στην υγεία τους και ξαναείδαν το φως του ηλίου.
Η απελευθέρωση των ιερέων
Κατασυγκινημένοι από το θαύμα ελευθέρωσαν τους τρεις ιερείς και τους έδωσαν μάλιστα και τα έξοδα για να επιστρέψουν στην πατρίδα τους την Κρήτη. Οι πρώην δούλοι και τώρα ελεύθεροι ιερείς έτρεξαν αμέσως στον Ιερό Ναό και με δάκρυα στα μάτια ευχαρίστησαν το Μεγαλομάρτυρα Άγιο Φανούριο για το θαύμα της απελευθέρωσής τους. Κατόπιν αντέγραψαν πιστά την εικόνα του και την πήραν μαζί τους στην Κρήτη, όπου και την τιμούσαν κάθε χρόνο με λειτουργίες και δοξολογίες και όπου ο Άγιος εορτάζεται μέχρι σήμερα με ιδιαίτερη ευλάβεια.