Εξαιρέτως, η Εκκλησία της Κύπρου τιμά σήμερα, τη μνήμη των δεκατριών μοναχών της μονής Καντάρας, που μαρτύρησαν το έτος 1231.

Οι 13 μοναχοί, Ιωάννης, που ήταν και ο ηγούμενος, Κόνων, Ιερεμίας, Μάρκος, Θεόκτιστος, Κύριλλος, Βαρνάβας, Μάξιμος, Ιωσήφ, Θεόγνωστος, Γερμανός, Γεννάδιος και Γεράσιμος διακρίνονταν για την απαράμιλλη αναχωρητική ζωή και την σταθερή άσκησή τους για απόκτηση των αρετών που κοσμούν τον αυθεντικό άνθρωπο. Ταυτόχρονα, εξοπλισμένοι με τα χαρίσματα του ενάρετου βίου, αντιστάθηκαν σθεναρά στις δόλιες προσπάθειες εκλατινισμού των Ορθοδόξων Κυπρίων από τη Λατινική Εκκλησία. Καταδίκασαν δημόσια τη χρήση άζυμου άρτου στην τέλεση της Θείας Ευχαριστίας, πρακτική που προσπαθούσαν να εισάξουν οι Λατίνοι και στην Κύπρο, όπως έκαναν σε άλλες χριστιανικές κοινότητες, κάτι που εξακολουθεί να συμβαίνει και σήμερα, με τη μέθοδο της ουνίας. Δηλ. της μεθόδου του Δούρειου Ίππου των βυζαντινόρυθμων Ρωμαιοκαθολικών ανάμεσα σε αμιγώς Ορθόδοξους Χριστιανικούς πληθυσμούς.

Οι δεκατρείς μοναχοί της Καντάρας για την αντίστασή τους και τη διατήρηση του Ορθόδοξου Δόγματος και Παραδόσεως συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στη φυλακή, όπου παρέμειναν για τρία χρόνια.

Τελικά, μετά από φρικτά βασανιστήρια, υπέστησαν μαρτυρικό θάνατο στη φωτιά παραμένοντας πιστοί στον αναστημένο Ιησού Χριστό και την αγία μας Ορθόδοξη Εκκλησία.

Οι Μάρτυρες της οροσειράς του Πενταδακτύλου και συγκεκριμένα της κορυφής της Καντάρας αποτελούν κόσμημα για την εκκλησιαστική μας ιστορία και καύχημα για την Αποστολική Εκκλησία της Κύπρου. Ο τόπος της ασκήσεώς τους παραμένει βουβός και τουρκοπατημένος περιμένοντας την ώρα της Αναστάσεως και της ελευθερίας. Σε αυτούς και σ’ όλους τους μάρτυρες της Πίστεως, οφείλουμε σε μεγάλο βαθμό τη διατήρηση της Ορθόδοξης μας εκκλησιαστικής Παράδοσης.

Πανηγυρίζει σήμερα το Εκκλησάκι των Αγίων 13 μοναχών της Καντάρας, στην οδό Προδρόμου, στην ενορία των Αγίων Ομολογητών Λευκωσίας.